Przy zapłonie iskrownikowym
- iskrownik,
- przerywacz i kondensator,
- świeca zapłonowa.
Iskrownik
Podstawowymi częściami Iskrownika są magnesy wirujące , rdzeń i uzwojenia. Wirujące magnesy 2 powodują, że linie pola magnetycznego przecinają uzwojenie pierwotne 3, złożone z niewielkiej ilości zwojów grubego drutu. W zwojach tych powstaje wskutek tego prąd elektryczny niskiego napięcia. Ponieważ uzwojenie pierwotne otoczone jest dużą ilością drutu, tworzącego uzwojenie wtórne , przy przerywaniu obwodu prądu niskiego napięcia powstanie (podobnie jak w cewce zapłonowej) prąd indukcyjny wysokiego napięcia, doprowadzany do świecy zapłonowej. Rola przerywacza i kondensatora w tym układzie jest identyczna jak w instalacji zapłonowej bateryjnej.
Niektóre Iskrowniki zbudowane są tak, że magnesy są nieruchome, a obracają się uzwojenia: pierwotne i wtórne, jednak zasada działania jest taka sama.
Iskrowniki do silników czterosuwowych stanowią zwykle zespoły zupełnie niezależne od silnika i są napędzane łańcuchem lub kołami zębatymi od wału korbowego. Ilość obrotów twornika iskrownika jest wtedy dwukrotnie mniejsza niż wału korbowego, a krzywka przerywacza znajduje się na osi twornika.
Iskrowniki do silników dwusuwowych, gdzie suw pracy, a więc i zapłon mieszanki następuje jeden raz na każdy obrót wału korbowego, mają zwykle nieco inną budowę. Magnesy są tu umieszczone w kole zamachowym silnika , a na kadłubie silnika umieszczona jest płytka z cewką zapłonową. Krzywka przerywacza znajduje się wtedy na czopie wału korbowego i powoduje bezpośrednio rozwieranie styków przerywacza . Taki system stosowany jest zwykle w mniejszych silnikach dwusuwowych (między innymi w silnikach motocykli WFM).
Przy zapłonie iskrownikowym napięcie prądu niskiego napięcia i indukowanego wzrasta wraz z ilością obrotów twornika iskrownika, natomiast przy zapłonie bateryjnym jest odwrotnie — wobec szybszych obrotów wałka przerywacza czas zwarcia styków przerywacza jest krótszy i prąd pierwotny nie osiąga normalnego napięcia, prąd indukowany ma także mniejsze napięcie, a iskra jest słabsza. Na korzyść zapłonu bateryjnego należy jednak zaliczyć wytwarzanie silnej iskry przy mniejszych obrotach silnika, co poważnie wpływa na łatwość rozruchu.
Z drugiej strony pewną wadą większości instalacji bateryjnych jest konieczność stosowania akumulatora jako źródła prądu, przynajmniej j przy rozruchu pilnika, gdy tymczasem przy zapłonie iskrownikowym akumulator jest zupełnie zbyteczny.
W normalnych motocyklach użytkowych przeważa dziś zapłon bateryjny. Zapłon iskrownikowy stosowany jest rzadziej, przeważnie w motocyklach wyścigowych.
Chwila przeskoczenia iskry na elektrodach świecy może być ustawiona na stałe lub zmiennie niezależnie od warunków pracy silnika.
W tym drugim przypadku na kierownicy umieszczona jest dźwigienka, którą za pośrednictwem cięgła giętkiego można przesuwać przerywacz w kierunku zgodnym lub przeciwnym do obrotu krzywki. W ten sposób moment rozwarcie wtyków, a więc i pojawienia się iskry będzie Opóźniony lub przyspieszony. W bardziej nowoczesnych motocyklach zapłon przestawiany jest samoczynnie: przy rozruchu i niskich obrotach zapłon jest późny, a przy wysokich obrotach zapłon jest wcześniejszy.
Świeca zapłonowa wkręcona jest W głowicę cylindra i zadaniem jej jest wywoływanie zapłonu mieszanki. Głównymi częściami składowymi świecy zapłonowej są: korpus, izolator, elektroda środkowa i elektroda boczna
Korpus świecy ma kształt sześciokąta; dolna część jest gwintowana, co umożliwia wkręcenie jej do gniazda w głowicy. Izolator jest wykonany z mas ceramicznych i zaciśnięty szczelnie w korpusie. Środkowa elektroda świecy połączona jest przewodem z cewką zapłonową, z której doprowadzany jest prąd wysokiego napięcia. Elektroda boczna przyspawana jest do korpusu świecy, a więc połączona jest z masą. Między elektrodami istnieje przerwa wielkości 0,4—0,6 mm. Jeżeli teraz w cewce indukcyjnej powstanie prąd wysokiego napięcia, to wywoła on przeskoczenie iskry między elektrodami świecy i zapłon mieszanki.
Świece zapłonowe mogą być nierozbieralne lub rozbieralne. W motocyklach stosowane są przeważnie świece nierozbieralne. Świece różnią się poza tym rozmiarem gwintu i długością części gwintowanej. W motocyklach spotykamy prawie wy łącznie świece z gwintem M 14 X 1,25, rzadziej natomiast świec z gwintem M 18 X 1,5; długość gwintji wynosi przeważnie 11 lub 12 mm.
Najważniejszy jest jednak podział świec według ich wartości cieplnej. Wartość cieplna wyrażana jest liczbą wybitą na korpusie świecy. Liczba ta ma znaczenie czysto porównawcze
i oznacza, po jakim czasie świeca danego typu założona w specjalny silnik doświadczalny określonej budowy na- grzeje się tak, że zacznie powodować samozapłon mieszanki. Na korpusach świec wybite są np. liczby: 95, 145, 175, 225 lub 240. Świece mające małą wartość cieplną (np. 95, 145) są to świece „gorące” (o małej zdolności odprowadzania ciepła), a świece o dużych wartościach cieplnych (np. 225, 240) nazywamy świecami „zimnymi” (dobrze odprowadzającymi ciepło).
Do każdego typu silnika — w zależności od jego budowy i przeznaczenia — przewidziana jest świeca o określonej wartości cieplnej. Świece zimne są bardziej odporne na działanie wysokich temperatur i nagrzewają się wolniej niż świece gorące. Porównanie świecy zimnej i gorącej przedstawione jest na rysunku 43. Z lewej strony widzimy świecę gorącą, charakteryzującą się tym, że na bezpośrednie działanie gazów, a więc i nagrzewanie, wystawiona jest duża część izolatora. W świecy zimnej natomiast tylko mały odcinek izolatora poddawany jest nagrzewaniu.
Wartość cieplna świecy zapłonowej zależy również od materiału izolatora i od elektrody środkowej, która np. w świecach o bardzo wysokiej wartości cieplnej ma dużą średnicę i wykonana jest z miedzi.
Przydatność świecy do danego silnika możemy określić doświadczalnie. Gdy świeca jest za gorąca, temperatura dolnego końca izolatora wynosi ponad 850° C, powodując samozapłon mieszanki. Kiedy wykręcimy taką świecę, to zobaczymy, że izolator jest biały, elektrody silnie opalone. Taką świecę trzeba wymienić na inną, n większej wartości cieplnej.
W świecy za zimnej temperatura dolnego końca izolatora wynosi około 500° C. Cząsteczki paliwa i oleju spalają się nieprawidłowo i dlatego spód świecy pokryty jest tłustym, miękkim osadem węglowym; taką świecę należy zastąpić świecą o mniejszej wartości cieplnej.
W świecy o właściwie dobranej wartości cieplnej temperatura dolnej części izolatora wynosi 500—850° C. Spód świecy jest po- k ryty jasnobrązowym osadem, elektrody zaś są nieopalone.
Przy używaniu paliwa etylizowanego spód świecy może być pokryły ciemnoszarym nalotem, utworzonym przez związki ołowiu, co należy jednak uważać za zjawisko normalne.
Świece pracują w ciężkich warunkach, gdyż temperatura wnętrza cylindra wciąż się zmienia i to w granicach od 2000° C do 150° C. Również zmienne jest ciśnienie: od 1 do 50 kG/cm2. Dialogo też świece „starzeją się” i należy je co pewien czas wymieniać, nawet choćby pozornie pracowały całkiem poprawnie. Wymianę świecy przeprowadza się zwykle co 15 000 km.
Co 2 000 km zaleca się oczyszczać świecę z osadu węglowego, który pokrywa izolator i elektrody. Usuwamy go Za pomocą szczotki lub pędzelka drucianego, a najlepiej przez opiaskowanie strumieniem piasku w specjalnym przyrządzie. Po usunięciu Osadu świecę przemywamy w benzynie i sprawdzamy odległość między elektrodami.